MİTOLOJİDE BOZKURT EFSANELERİ VE TÜRKLERİN SEMBOLÜ NEDEN BOZKURT -2

Türk tarihinde pek çok kahraman, Bozkurt simgesi ile temsil edilmiştir. Aşina sözcüğünün hem Bozkurt anlamına gelmesi, hem de Hun ve Göktürk hükümdar sülalesinin adı olması rastlantı değildir.

Eski Türkçe’de Bozkurt’a, “Kök Böri” (veya “Börü”) adı verilirdi. Buradaki “Böri” (ya da “Börü”) sözcüğü “Kurt” anlamına gelirken, “Kök” de bugünkü “Gök” sözcüğünün eski söyleniş biçimidir. Fakat Kök (Gök) kelimesi mavi rengi tasvir etmek veya gökyüzünden bahsetmek için değil, “Ulu” anlamında kullanılır. Mesela “Kök Tengri”, “Ulu Tanrı” anlamına gelir.

Türk destanları arasında, milli motifler bakımından özellikle dikkat çekenler:

– Oğuz Destanı.

– Bozkurt Destanı.

– Ergenekon Destanı.

– Göç Destanı’dır.

Bu 4 destandaki ortak ve temel motif, Bozkurt’tur. Oğuz Destanı’nda, seferleri sırasında Oğuz Kağan’a Bozkurt yol gösterip kılavuzluk yapmış, Oğuz Kağan’ın orduları bu sayede zaferler kazanmıştır.

Bozkurt Destanı’nda, ayakları ve kolları kesilip ölüme terk edilen bir oğlan çocuğunu dişi bir kurt iyileştirip beslemiş; düşman askerlerinin genci öldürmek istemesi üzerine de Altay Dağları’na kaçırıp kurtarmıştır. Daha sonra dişi kurt, bu çocuktan gebe kalarak 10 oğlan doğurmuştur. Bu oğlanların büyüyüp çoğalması ile, Türk soyu eriyip gitmekten kurtulmuştur. Hükümdar olan Aşına, Bozkurt’un anısını unutmadığını göstermek için, çadırının önüne kurt başlı bir bayrak dikmiştir.

Ergenekon Destanı’nda ise, Bozkurt, demir dağı eritip çıkan Türklere yol göstermiştir. Ergenekon’dan çıktıktan sonra, Türklerin ilk hükümdarı Börte-Çine (Boz-Kurt) adını almıştır. 

Göç Destanı’nda, ana yurtlarından ayrılmak zorunda kalan Türklere, bir Bozkurt yol göstermiştir.

Bu destanlarda, Bozkurt’un şu nitelikleri ortaya çıkmaktadır:

– Soyun devamını sağlamak.

– Türklere kılavuzluk etmek.

– Türkleri felaketlerden kurtarmak.

Kurt, Türk efsanelerinde merkezi bir konumdadır. Efsaneye göre, Gök Türk kağan sülalesi olan Aşina ailesinin atası bir dişi kurttur. Gök Türk kağanları, atalarının anısına saygı olarak, otağlarının önüne altından kurt başlı bir tuğ dikerlerdi. Böylece kurt başlı sancak, Türklerde Kağanlık (Hakanlık) alameti olmuştur. Ancak bu gelenek yalnızca Gök Türklere özgü olmayıp, kökeni Asya Hun Türklerine ve Türklerin eski atalarına kadar gider. 

M.Ö. Asya Hunları’nda ve hatta o çağlarda Batı Türkistan’da yaşayan U-sun (Wu-sun) Türkleri’nde, tıpkı bildiğimiz Bozkurt Destanı’nda olduğu gibi, kurttan türeme efsanesi ve dişi kurdun verdiği süt ile beslenme inancı yaşıyordu. 

Aynı efsane Tabgaç Türklerinde de vardı. Tabgaç ülkesinde “kurt dağları”, “kurt ırmakları” bulunmaktaydı. Uygur Türklerinin kökenlerine ilişkin bir efsane de onları kurda bağlıyordu (Uygur Kağanlığı, Göktürk Kağanlığı’nı takiben kurulan bir Türk devleti olup, onun devamıdır).

Kurt, eski Türk kültüründe “at” ile birlikte en önemli yeri tutan hayvandır. Türkler kendilerinin kurt soyundan indiklerine, seferlerde kendilerine kurdun yol gösterdiğine inanmışlardır. Türkler, güçlü ve saldırgan bir hayvan olan kurdu kendilerine simge olarak seçtikleri gibi, komşuları da onları kurttan türemiş saldırgan karakterli insanlar olarak tanımışlardır.

Gök Türklere göre dişi kurt “ulu ana”, Uygur Türklerine göre de erkek kurt “ulu ata”dır. Oğuz Kağan Destanı’nda, Oğuz’a her sefere çıkışında gök bir kurt öncülük eder. Cengizname’de Alanguva, gökten inen bir kurttan gebe kalır ve doğan çocuğun soyundan da Cengiz Han gelir.

Dede Korkut Öyküleri’nde kurt yüzünün mübarek olduğu belirtilir. Yine Dede Korkut Öyküleri’nden birinde Salur Kağan, kurtla haberleşir, kendisine yurdundan haber vermesini ister.

….

Devam Edecek..