DOÇ. DR. HANDE ÖZDİNLER
1994 yılında Boğaziçi Üniversitesinde Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünde yüksek lisansını tamamladı. Yazdığı tez, en iyi Master Tezi ödülüne layık görüldü.
Doktora için ABD’ye gitti. Kardeşinin ABD’de beyin kanamasından vefat etmesiyle hayatı değişti. “Kardeşim vefat etmeseydi belki de bitki biyoteknolojisi üzerine doktora yapacaktım” diyordu.
1996’da doktorasını tamamladıktan sonra, New Orleans’taki Louisiana Devlet Üniversitesi Healthy Sciences Center (LSUHSC)’de 2002 yılında Hücre Biyolojisi, Anatomi ve Sinir Bilimleri dalında doktora sonrası çalışmalarına devam etti.
Harvard Center for Nervous System Repair (Harvard Sinir Sistemi Onarım Merkezi) ödülünü aldı. Harvard’ta öğretim üyesi olarak görev yaptı.
Nortwestern Üniversitesinin açtığı ALS Araştırma Merkezinin başına getirildi ve başkan olarak ekibiyle beraber çalışmalara başladı.
Beyindeki ve omurilikteki motor (hareket) nötronlarının ölmesiyle kaslarda güçsüzlük olarak tanımlanan ALS Hastalığı üzerinde ekibiyle birlikte, dünyada ilk defa, beyindeki motor (hareket) nöronlarını “floresan yöntemi” ile izole ederek görmeyi sağlayan bir çalışma gerçekleştirdi.
Hande Özdinler başkanlığında Dr. Barış Genç ve Dr. Javier Jara tarafından yapılan çalışmalarda, parkinson hastalığı ile bağlantılı olan genin yokluğunun, beyindeki motor-nöronları artan baskıya maruz bırakıp nörodejenerasyona yol açtığı keşfedildi.
Hande Özdinler ve ekibi, Lurica ilacının mucidi Dr. Richard Silverman ile birlikte, beyinde ölen motor nöronları iyileştiren ilk kimyasal maddeyi keşfetti ve Nu-9 isimli bu madde ölen motor nöronlarını 60 günlük bir tedavi süreci sonrası sağlıklı nöronlar seviyesine getirdi.
Bu çalışmalar sırasında, fareler üzerinde yapılan deneyde, Nu-9 verildiği zaman hem hücrenin enerji santrali olan mitokondriya ve hem de hücrenin protein üreticisi olan endoplasmik retikulum, sağlığına kavuşmaya başladı ve böylece nöronlarda iyileşme görüldü. Üst motor nöronlarında hücre gövdesi genişledi ve sinir hücresinin uzantısı olan dentritlerdeki delikler kaybolmaya yani onarılmaya başladı. Öyleki, 60 günlük Nu-9 tedavisi sonunda, hastalıklı nöronlar sağlıklı nöronlara benzemeye başladı.
Ekip, umut vaadeden bu gelişme üzerine, klinik deneylerin başlatılması için ileri araştırmalar başlattı.
“ALS’de beyinde hareketi başlatan sinir hücreleri (üst motor nöronları) ve omurilikte kasları kontrol eden sinir hücreleri (alt motor nöronları) dejenere olur. Bu hastalık hızla ilerler ve ölüme sebep olur. Bugüne dek HSP ve PLS hastaları için herhangi bir ilaç ve tedavi söz konusu değildi ve ALS için bulunan ilaçlar da hastalığı tam olarak iyileştirmiyordu.
Üst motor nöronları hareketleri başlatmaktan ve iletmekten sorumludur ve bunların hasar görmesi ALS’nin ilk evrelerinde ortaya çıkar. Şimdilik bu hastaların durumlarını düzeltecek herhangi kesin bir tedavi seçeneği şimdilik yok. Bizler sağlığını yitiren bu üst motor nöron hasarlanmasını giderecek kimyasal maddeyi bulduk.
Üst motor nöronlarını sağlıklı hale getirmek, ALS ve diğer motor nöron hastalıkları için çok önemlidir.
Üst motor nöronları beynin hareketlerini yöneten bir başkomutandır. İstemli hareketler için beynin emrini omurilikteki hedeflere taşırlar. Bu nöronların dejenerasyonu beyin ile omurilik arasındaki bağlantıyı bozarak hastayı felç eder.
Alt motor nöronları ile kaslar arasında doğrudan bir bağlantı vardır, hareketin uygulanması için kasları kasıp gevşetir. Böylece alt motor nöron faaliyetleri kısmen üst motor nöronları tarafından kontrol edilir.”
diye açıklama yapan Özdinler ve ekibinin çalışmaları 23 Şubat 2021’de “Clinical and Translational Medicine” dergisinde yayımlandı.
2015 yılında, uluslararası bilim alanında en çok takip edilen “İnternational İnnovation” dergisi, En İyi Buluş Yapan 10 Bilim Akademisyeninden birisi olarak Doç. Dr. Hande Özdinler’i seçti ve kendisiyle bir röportaj yaptı.
“Buluşu yapmak ve buluşu klinik aşamaya kadar getirmek en uzun süreç. Biz bu aşamayı tamamladık. Tahmin ediyorum ki 2-3 sene içerisinde tamamen bitireceğiz, sonlandıracağız. 10 yıl içinde de tedavide kullanılabilir” diyerek günümüzde tedavi edilemeyen önemli bir hastalıkta (ALS hastalığı) dünyada milyonları ilgilendiren bir hastalığın tedavisinde çığır açan ve insanlığa büyük umut veren, insan sağlığına yararlı çalışmalar yapan, gururumuz Hande Özdinler Hocamıza uzun, sağlıklı ve başarılarla dolu bir ömür diliyoruz.
