Avrasya İkinci Ortadoğu Olmaya Doğru…
Yeni Dünya düzeninin sahipleri bölgesel savaşlarının ikinci evresini dipten gelen emperyal dalgalarla Avrasya’da deneyim sahibi oldukları otaklarına doğru sürüklemeye başladılar. Sanırız Amerika’nın bu defaki geri çekilme taktiğini, mağlubiyet görenler orta vadede nasıl yanıldıklarını anlayacaklar. Amerika taktik yenilerken; pahallı savaş ekonomisinden ucuz savaş ekonomisine geçmeyi hani deyim yerineyse; bu dahiyane buluşunu Ortadoğu’da bizimkilerin üzerinde deneyerek öğrendi. Avrasya’nın Afganistan’ında da bu süreci yaşama sunuyor. Afganistan’dan geri çekilen Amerika'nın gözetiminde yol almaya başlayan yeni sürecin yeni, açık aktörleri vitrine şu ya da bu şekilde çıkacak, yaşayanlar da görecekler. Ülkelerarası güzergahlarda birebir görülen gerginlikler kadar, Ortadoğu’da icazetli dargınların barışmaya yüz tutan davranışları, devletlerarası buzları eritme çabaları görülmeye başlandı. Keza Avrasya’nın dağlık patika yollarında ve oluşacak diplomatik engellerin ilk adımında ve sonrasında neler göreceğiz. Yaşayan görür...
Sahne işgalden ve iç savaştan kurtulamayan Afganistan, yeni konu mankeni değişik bir versiyonla Taliban, ölümlere gidip gelecekler de İslam’ın evlatları olacağı kesin... Yeni karmaşık sürecin emperyal altyapısını oluşturan Amerika. Rol arkadaşları Avrupa Birleşik Devletleri ve kimi Arap devletleri, Nato üzerinden Türkiye’nin de işin uzağında olmayacağı sanki netleşiyor. Yeni değişimin ince uzun emperyal bir çizgi olması niye isteniyor? Bu yeni Avrasya stratejik otağın dikensiz gül bahçesi olmayacağı artık herkesçe biliniyor… Ortadoğu’da Amerikan’ın kronik düşmanı İran ve soğuk savaş belalısı Rusya Avrasya’daki en küçük bir kımıldamada pür dikkat ve tetikteler. Nihayet dünya ambargosu kıskacında bilinen ve Türkiye’nin atmadığı İran bugünlerde; Türkiye'nin bir kısım Kürd yurdu Karabağ’ı Azerbaycan'a yeniden sunumundan sonra Nahcivan sınırında yeni yol ile İran çıkarlarının zedelendiğini bahane ederek, Azerbaycan sınırında ciddi ciddi tatbikatlara başlaması blöf olmasa gerek. İran Azerbaycan gerginliği yerini sert dalgalanmalara bırakması ise içten değil.
Öte yandan Ortadoğu’nun kuzey güney uc eksenlerinde görünen İran- Suudi ilişkilerinde Yemen ile ilgili dördüncü ön mutabakat görüşmesini de sessizce tamamlanmış olmaları Arap-Fars sert ilişkilerinde sanki iyimser bir tabloya dönüşmektedir… Bu görüşmelerde son mutabakat nasıl sonuçlanır belli değil, ama bu görüşmeler İran’ın diplomatik siyasetini bilenlerin Suudi nasıl bir uyum sağlarsa, nasıl bir tutum alırsa alsın Ortadoğu ve periferisinde, geniş bir sahada, ürünü İran’ın toplayacağı düşüncesi hakimdir. Bu yakınlaşmaların ucu bir yerde Türkiye’nin çıkarlarıyla hem çakışır naziklikte, hem de çatışır sertliktedir. Türkiye’de aynı bölgede Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Mısır ile diyalog ve yumuşama adımları atılırken Suudilere de optimist sinyaller veriverdi. Türkiye Arap devletlerinin Suriye Arap’ı ile buluşmaya başlamasına zaten seyirci kalamayacağını işaret etmeye başladı bile… Ankara, Şam arasındaki buzların kırılma ve erime seyri pek ala dış politikada yeni bir toparlanma, iç politikada bir yumuşama adımı olabilir.
Ortadoğu’daki bu iki ılıman gelişmeye paralel olarak Türkiye’nin başını hem Ortadoğu'da hem Avrasya'da iki önemli ve yeni gerginlik alanı sarması muhtemeldir, sürpriz olmayacaktır. Biri; kuzeydoğumuzda ve kuzey komşularımızla yeni sıkıntılar olacağı... Diğeri; Türkiye’nin de İran gibi Araplarla yeniden ısınma çabaları nasıl bir Türkiye İran çelişkisi yaratacak… Sanırız, Suriye’nin yeniden yapılanmasına komşu devletin siyası yapılanması mı, korkulan düşmanımı saklayan komşu devlet politikası mı, belirleyici olacaktır. Görünen o ki çelişkinin, sürtüşmenin çıban başları Dehaq’ın sırtındaki iki yaraya benzemektedir. Kuzey komşularımızla, görünürdeki kadim dostlarımızla, Avrasya’da olabilme ihtimali ayrı ayrı köpürtülecek gibi… Bu noktada Türkiye İran çelişkisi Azerbaycan üzerinden başlayarak İran Rusya ittifakı çelişkisine ve sürtüşmesine döner mi? Ortadoğu’dan önce Avrasya’daki İran Azerbaycan sınır çekişmesi gergin Türkiye’ye diplomatik U yaptırarak Amerika’ya yakınlaştırır mı? Görüldüğü kadarıyla İran’ın son sınır tatbikatlarından da anlaşılıyor ki iş her gün biraz daha ciddileşiyor. Azerbaycan Ermenistan savaşının yarattığı yeni coğrafya şekillenmesini ve Türkiye’nin tutumunu hazm etmemişe ve etmeyeceğe benziyor. Bakû, Tahran çatışmasında çıkacak kıvılcımlar şüphesiz Türkiye’ye ya sıçrar ya da sıçratmaya çalışanlar olacak. Tatbikatlı ilk kıvılcımı sessizdi, ama not alındığı muhakkaktır.
Son on yılda Türkiye’nin dış politikada Nato işbirliğinden başka önüne her gelen konuya yatay gelişmelerle katılımcı olması, geçenlerde Avrasya’da Türkiye, Azerbaycan, Pakistan ile ittifak tatbikatları, her halde; "gel dediler, ben de geldim" saflığından değil... Bu bölgelerde, Türkiye, Amerika, Azerbaycan, İsrail, hatta Ermenistan ile gizli ittifaklarından söz ediliyor. Kimseler, Rusya, İran ve Çin’in buna seyirci kalacağını, ne Avrasya’yı, ne de Türkiye’yi kaptırmaya razı olacakları düşünmesin…
Azerbaycan İran gerginliğinde iki devletinde ülkelerindeki Azeri Şiileri ve Sünnileri hatta Kürd vatandaşlarını karşılıklı başkaldırı için kullanacaklarını şimdiden öne alarak seslendirmeleri, hangi tarafa yarar bilinmez ama iki devlet de yurttaşlarına karşı saygısız, ilkel ve bir o kadar enteresan davrandıkları ortada...
Asya’daki ikinci Ortadoğu versiyonu ciddi ciddi yeniden yapılandırılıyor. Kimsenin acelesi yok. Ancak yol kanlı ve uzun olacağa benziyor. Binbir heves ile bekleyeni çok... Hele Afganistan da Taliban ve karşıtları biraz birbirini yesin. Amerika, İngiltere, Rusya, Çin hatta çıkarı için olmazsa İran, Müslüman tohumuna para mı vermişler…
Ortadoğu’da önce Arapların, Avrasya’daki Müslümanların nihayet dünyamızdaki tüm Müslümanların İslam mezheplerinin ortak bir konsensüse, ortak bir mutabakata varmasını sağlayacak İslam birliğinin esaslarını yeniden yapılandırılması farzdır. Bu farz devletlerarası, bölge ve birey savaşlarının durdurulması için de tüm Müslümanlar kadar, tüm insanlığın önünde ikinci bir farzdır.
