KUZEY MAKEDONYA CUMHURİYETİ TÜRKLERİ
Bugünün Kuzey Makedonya Cumhuriyetinde yaşayan Türkler, tarihte 2 ayrı yolla gelip bölgeye yerleşmişlerdir.
Birinci yol; Hazar Denizi ile Karadeniz’in kuzeyindendir. Birinci yolla Hun, Avar, Peçenek, Oğuz (Uz) ve Kuman Türkleri Tuna Nehrini geçerek Makedonya’ya inmiştir.
İkinci yol; Hazar Denizi ile Karadeniz’in güneyindendir. İkinci yolla Doğu Roma imparatorluğu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde Türkler (Oğuz/Türkmen/Yörük, Tatar, Vardar Türkleri, Konyarlar ve Sarı Saltuklular) Anadolu üzerinden Gelibolu Boğazı’nı geçerek Makedonya’ya yerleşmiştir.
1065 yılında yine Oğuz Türklerine mensup bir oba Makedonya’ya yerleşmiştir.
1371 Meriç Savaşından sonra, Osmanlı döneminde, 14. Yüzyılda Anadolu’nun birçok yerinden Türkler Makedonya’ya göç ettirilerek yerleştirilmişlerdir. Makedonya’ya yerleştirenler Türkler arasında Yörükler çoğunluğu oluşturmaktadır.
Bölge, 1389'da Osmanlı Devletinin bölgeyi fethetmesi ile sistemli olarak Türkleşmeye başlamıştır.
1453’te İstanbul’un derginden sonra Anadolu’da bulunan Karamanoğullarının büyük bir bölümü Üsküp ve Gostivar bölgesine yerleştirilmiştir.
1900 ve 1910 senelerinde ve Balkan Savaşları döneminde bu bölgelerde bulunan Türklerin çoğu İstanbul'un bugünkü Ümraniye, Kadıköy, Kartal, Maltepe, Zeytinburnu, Bayrampaşa ve Gaziosmanpaşa ilçelerine göç edip yerleşmişlerdir. Bu göçle, Kuzey Makedonya’daki Türk nüfusu oldukça azalmıştır.
Bugün Türkler Makedonya’nın güneybatı bölgesinde Merkez Jupa ve Planitsa belediyelerinde nüfusun çoğunluğunu oluşturmaktadır. Bunun yanında, Gostivar, Vrapçişte, Üsküp, Resne, Radoviş, Ustrumca, Struga, Debre, Köprülü, Kırçova, Ohri, Manastır, Kalkandelen, Koçani, Valandova bölgelerinde hatırı sayılır rakamlarda Türk yaşamaktadır.
Kuzey Makedonya’da 2021 nüfus sayımına göre 1.836.713 olan ülke resmi nüfusunun 70.961 Türk’tür, bu da ülke nüfusunun % 3,8’ine tekabül etmektedir.
Resmi dilleri Makedonca ve Arnavutça olan Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde, Türkçe tanınan bölgesel dillerden birisi olarak kabul edilmektedir.
Söz konusu şehir ve kasabaların dışında da Makedonya’nın hemen her kesiminde Türk yaşamaktadır. Türkler ülkenin idâri yapısına uymaktadırlar. Struga ve Ohri gibi turistik yerlerde de ciddi sayıda Türk esnaf mevcuttur.
Makedonya'da Türklerin Türk Demokratik Partisi (TDP), Türk Hareket Partisi (THP) ve Türk Ulusal Birlik Hareketi (Türk Millî Birlik Hareketi - TMBH) olmak üzere üç siyasi partisi var.
Makedonya Cumhuriyeti'nde Türk STK'ları Birliği (Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatlar Birliği - MATÜSİTEB) de bulunmaktadır.
Makedonya'daki Türklerin ilk siyasi partisi Türk Demokrat Partisi'dir (TDP). Makedonya'daki siyasi ve ekonomik değişimler nedeniyle Türkler, diğer topluluklar gibi siyasi haklarını korumak ve geliştirmek için örgütlenmeye karar vermişler ve 1 Temmuz 1990'da Türk Demokratik Birliği adlı siyasi bir birlik kurulmuştur.
Dernek, Türklerin Makedonya'daki ulusal ve ahlaki çıkarlarını savunma konusundaki ana hedefini belirlemiş ve bu yönde çalışmalar başlatmıştır. Bu gelişmeler, Türklerin kendi birlikteliğini bir siyasi partiye dönüştürmelerine izin verdi. Dönüşüm, 27 Haziran 1992'de, Türkiye Demokratik Birliği'nin Üsküp'teki Avni Engüllü liderliğindeki ikinci olağanüstü kongrede Türk Demokratik Partisi olarak değiştirildiğinde tamamlanmıştır. Kuruluşundan bu yana TDP, Makedonya'daki Türklerin haklarını ve çıkarlarını korumaktadır.
Ayrıca, Türk kökenli birkaç kişi Makedon siyasetinin üst düzeylerinde hizmet etmektedir.
Türk Demokrat Partisi (TDP) üyesi Furkan Çako, Makedon hükûmetinde Portföysüz Bakan olarak görev yapmıştır. Parlamentoda Türkler, TDP lideri Kenan Hasip ve Enes İbrahim (THP) tarafından temsil edilmektedir. Salih Murat da, Makedonya Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi üyesidir.
Makedonya'da Türkçe gazete-dergi yayınlanmakta, aynı zamanda Türkçe tiyatro ile radyo-televizyon yayınları da yapılmaktadır. Filoloji Fakültesi bünyesinde de bir yüksek eğitim kurumu olarak Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü de çalışmaktadır.
