TÜZEL KİŞİLERİN CENNETE GİTME-MEKLİĞİNE DAİR
Birkaç yıl önce vefat eden Amerikalı anarşist kadın yazar UrsulaK.Leguin’ in 1974 yılında yazmış olduğu ‘’Mülksüzler’’ isimli müthiş bir ütopya / distopya romanı vardır. Bildiğimiz üzere felsefi anarşizm ,devlet kavramını reddeder. Doğal olarak illa cennete gitsin diye bir tavrı da yoktur.
Roman birbirinin uydusu şeklinde iki gezegenden URRAS ve ANARRES DE geçer. Adından da anlaşılacağı üzere URRAS (USA -ABDve USSR-SSCB ) oldukça verimli , kapitalist ve sosyalist iki devletin olduğu gezegendir.
Urras da anarşist bir isyan baş gösterir ve giderek kontrolden çıkar. Tüm anarşistler yaşamın çok zor olduğu kurak ve verimsiz ANARRES gezegenine gönderilir ve yapılan anlaşma sonucu senede birkaç maden gemisi dışında 700 sene iki gezegen halkı birbirine gidip gelmez.
Romanda çok ilgimi çektiği için devletin varolmadığı bir yaşam nasıldır diye dikkatle okumuştum. Orada bile ‘’üretim dağıtım eşgüdümü’’ adı altında bürokratik bir yapının dönüşmüş bir devletimsi aygıtolduğunu fark etmiştim.
Yaşamda entellektüellerin sıklıkla karşılaştığı dilemmalardan biri de fikir / gerçeklik ölçüsünün tutturulamaması diye düşünürüm.
Gördüğümüz gibi ütopyalarda dahi ; kelimelerin mintanı fikirlere giydirilse de gerçeklere dar gelebiliyor.
Eskilerin hükmi şahsiyet dedikleri tüzel kişiler yürürlükteki yasaların hak sahibi olabilmelerine ve borç altına girebilmelerine olanak tanıdığı cansız fenomenlerdir.
Etrafımızda her an gördüğümüz dernek ,vakıf, şirket ,ve en önemlisi devlet de bir tüzel kişiliktir.
Yazının başlığındaki ironinin farkındayım. ironiler nüktedandır ancak sorunları çözmekte yetersizdirler. Evet ;tüzel kişiler cennete gider mi ,biraz daha açalım günah /sevap işler mi ?
Bizim gençliğimizde sağ muhafazakar entelektüel çevrelerde sıklıkla kulağa çalınan sorular şöyleydi ;
....devlet faiz yer mi ,memuruna ödediği nema faiz mi ?,İçki satar mı ?
....devlet meyhane işletir mi ?Fuhuştan vergi alınır mı ?
Ceza hukukunun dahi haklarında çok sınırlı tecziye yapabildiği kurumları bazılarının mutlaka vaftiz veya sünnet ettirmek gibi dertleri neredenkaynaklanıyor ?
İnsanlık yüzyılların enerjisini emen distopyalarından ne zaman vazgeçecek ?
Artık tüzelkişileri rahat bırakmamız gerekmiyor mu ?
Av.ERKUL ERDEM
İZMİR -23.10.2019
