SATI (ÇIRPAN) HANIM
Milli Mücadele kahramanlarından Satı (Çırpan) Hanım, 1890 yılında o zamanlar köy olan Ankara Kahramankazan’da doğdu.
Balkan harbinde eşi yaralanmış, tedavisinden sonra köyüne dönmiştü. 5 çocukları vardı.
1919 – 1923 yılları arasında kacasıyla birlikte istiklal savaşına katılmış, mermi taşımış, askerlere yemek yapmıştır. Kocası çarpışmada ağır yaralanmış, onunla birlikte beş çocuğuna bakmış, bununla da yetinmeyip ilaveten milli mücadelede erkeklere taş çıkartırcasına en ağır işlerde çalışmıştır.
Milli mücadeleden sonra köyüne dönüp, Yaralı eşiyle ve çocuklarını büyütmekle uğraşmıştır.
26 Ekim 1933 tarihinde kadınlar da muhtarlık yapma hakkı tanındı. Babası ölünce, Cumhuriyetin verdiği haktan faydalandı onun yerine aday oldu, seçildi ve muhtarlık yapmaya başlamıştır.
Ankara’da yakıcı bir yaz günü, Atatürk arkadaşları ve yaverleriyle Kızılcahamam’a giderken Kazan köyü yakınlarında durmuş ve otomobilinden inmişti.
Atatürk, 16 Temmuz 1934'de Ankara Kazan nahiyesini ziyaretinde 1933 yılında köyünde muhtar seçilmiş olan Satı Kadın ile tanışır.
Hazırladıkları ayranı Gazi Paşa’ya ikram etmeye çekinenlere "ben ikram ederim" dedi. Temiz bir tasa doldurduğu ayranı önce Atatürk’ün huzurunda kendisi içti, sonra aynı tasla Atatürk’e ikram etti. (Bu davranış ikramımda konuğuma gelecek bir zarar varsa önce bana gelsin , ben öleyim; ikramım da temizdir, zehirsizdir, bir sıkıntı yoktur manasınaydı).
Gazi Paşa dik duruşlu, Türk töresini bilen muhtar kadınla sohbete başladı:
”Senin kimin nesisin, anan baban kocan kimdir?
”Anam babam çok yaşlıdır. Kocam da Sakarya harbi’nde boğazından yaralanmış bir gazi, paşam!.. ”
”Kaç yaşındasın?..
”15 paşam”.
Gazi Paşa şaşırdı. Karşısındaki kadın en az 35-40 yaşlarında gösteriyordu.
”Ne zaman doğdun sen?
“1890 ama 19 mayıs 1919’da” dedi, kadın..
”Sahi mi?” dedi, Gazi!.
Kadın hiç tereddütsüz ve bu defa gülümseyerek “Evet paşam, Ondan evvel yaşamıyordum ki! Ne olacağımız, nasıl olacağımız bile belli değildi.”
Gazi Paşa, yaverine kadının adını ve adresini not ettirdi. Dönüşte, “Türk kadını sadece cepheye mermi taşır, sonra köyüne döner ve kadınlık yapmaya devam eder döngüsü kırılmalıdır” dedi. Ve bu kadın, yani Satı Çırpan, Atatürk’ün teveccühü ile 1935 seçimlerinde aday gösterilip, Türkiye’nin seçilen ilk kadın milletvekili oldu. TBMM Ziraat Komisyonunda çalıştı.
Okuma yazması yoktu. Öğretmen tutulup okuma yazma öğretildi.
Milletvekili Satı Hanım yaşantısını hiç değiştirmedi. Ankara'da bir köy evinde yaşadı, köylüleri, hemşehrilerini bu evde kabul etti, sorunlarına çözüm aradı.
Milletvekilliğini tamamladıktan sonra tekrar Kazan’a döndü ve 21 Mart 1956 yılında hayatını burada kaybetti.
Ankara/Kazan’daki evi müze haline getirildi ve bir anıtı yaptırıldı.
Allah rahmet eylesin mekanı cennet olsun inşallah.
