ORDİNARYÜS PROF. DR. GAZİ YAŞARGİL
Bu makalemizde tüm dünyanın tanıdığı, ülkemizi tüm dünyada başarılarıyla tanıtan, gururumuz Ord. Prof. Dr. Gazi Yaşargil Hocamızı yazmak cesaretini göstermek istedim. Bu kararı verirken en büyük cesaret kaynağım, hocamızın tevazusudur.
Babası Asım Beyin 1924 yılında Kaymakam olarak atandığı Diyarbakır Lice’de Kaymakam çocuğu olarak 6 Temmuz 1925’te dünyaya gelmiştir. Tam adı Mahmut Gazi Yaşargil’dir.
Baba tarafı, Ankara/Beypazarı’na ilk yerleşen Kayhan aşiretine mensup, anne tarafı ise karadenizlidir.
2 yaşındaki abisi İhsan tifo yüzünden hayatını kaybedince, kendisi henüz 3-4 aylık bir bebekken, annesi Sahavet hanım ve 4 yaşındaki ablası Selma ile birlikte Ankara’ya taşınırlar. Akabinde babasının tayini de Ankara’ya çıkar.
2 kardeşi yurt dışında eğitim görerek tıp doktoru olurlar. Erdem Hoca, Basel’de karın cerrahisi profesörü; Günay Hoca Zürih’te nörofizyoloji profesörüdür.
İlk, orta ve lise eğitimini Ankara’da tamamlar. 1943 Ankara Atatürk Lisesi mezunudur. Aynı yıl Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde eğitimine başlasa da, 1944 yılında Almanya’da Feiedrich Schiller Üniversitesinde tıp eğitimine devam eder, ancak 2. Dünya Savaşının ağır şartları nedeniyle İsviçre’nin Basel Üniversitesine geçer ve 1950’de doktor olarak mezun olur.
Bir süre İsviçre/Bern Üniversitesinde psikiyatri bölümünde çalıştıktan sonra nöroşirurji alanına yönelir ve 1953 yılında Basel Üniversitesinde nöroşirurji bölümünde görev alır. Aynı zamanda beyin anatomisi ve genel cerrahi alanında çalışmalar yapar.
1953 yılında Zürih Üniversitesi Beyin Cerrahisi Kliniğinde Prof. H. Kratenbühl ve Prof. G. Weber’in yanında beyin cerahi uzmanlığını yapar.
1965’te Profesör olur ve 1965-1967 yılları arasında ABD’nin Burlington kentindeki Vermont Üniversitesi Nöroşirurji Bölümünde Profesör Peardon Donangh ile birlikte Mikrovasküler Cerrahi alanında çalışmalar yapar.
Gazi hoca Basel Üniversitesindeki çalışmalarını tamamlayarak daha sonra Zürih’e geçer. 30 Ekim 1967’de cerrahi mikroskop kullanarak ilk beyin by-pass ameliyatını gerçekleştirir. Bu başarısı ile dünyada adından söz edilmeye başlanır.
Cerrahi alanda kullanılan ekipmanları yetersiz bulan Gazi Hoca, yaptığı çalışmalarla cerrahi alanında, yüzer mikroskop ve anjiyografi icadında ciddi katkılar sağlar.
Beyin ameliyatında kullandığı mikroskop, anverizmaların giderilmesinde çok önemli bir rol alarak bu alanda çığır açar.
1960’ta Doçent, 1965’te Profesör, 1973’te Ordinaryüs Profesör olur.
Ekim 1965-Aralık 1966 tarihleri arasında Amerika’da Burlington-Vermont Üniversitesinde hayvan laboratuvarında Prof. M. O. R Donagh’nin yanında mikrovasküler cerrahisi öğrendi ve ilk defa hayvan beyni damarlarında (500-1000 mikron çapında) uygulamıştır.
1967’de Zürih Beyin Cerrahisi Kliniğine dönüp mikrotekniği ve sisternal açılım yöntemini tüm beyin ve omurilik cerrahisinde kullanmaya başlamıştır. Bu teknik beyin revaskülarizasyonunda, averizma (damarların zayıflığından kaynaklanan şişlikler), AVM (beyin veya omurilikte anormal kan damarı kümesi), kavernum (doğuştan iyi huylu lezyonlar), ekstra-aksiyal ve intra-aksiyal (beyin dokusunun içinde veya dışındaki tümörler) ve intra-aksiyal beyin-omurilik tümörlerinde ve temporal epilepsi (duyguları/hisleri yönlendiren, savaşma yada kaçma tepkilerine neden olan) cerrahisinde rutin olarak kullanılarak nöroşirurjide yeni bir çığır açılmasına çok ciddi katkılar sağladı.
Zürih Üniversitesinde Nöroşirurji Anabilim Dalı Başkanlığına getirilir ve 1993 yılına kadar direktörlük yapar.
Epilepsi ve beyin tümörünü kendi bulduğu yöntemlerle tedavi eder ve dünyada bu alanda da ses getirir.
Mikrosinir Cerrahisinin kurucusudur. Kendisine “Yüzyılın Beyin Cerrahı” ünvanı verilmiştir.
1912 yılında Fransız cerrah ve fizyolog Alexis Karel’e 3 milimetrelik damarda ameliyat yaptığı için nobel ödülü verilmişti; Gazi Hoca bu başarıyı 1 milimetreye düşürüp beyin damarını açıp operasyonu müteakip kapattı. Ancak kendisine Nobel Ödülü verilmesi, maalesef gündeme bile gelmemiştir.
Görev aldığı üniversitelerde binlerce öğrenci ve akademisyen yetiştirmiştir.
Amerikan Beyin Cerrahları Birliği tarafından yüzyılın adamı seçildi; Birliğin yayın organı olan Neurosurgery adlı bilim dergisinde derginin kapağında yer aldı. ABD’nin saygın üniversitelerinde kürsülere ismi verildi. ABD’li Tıp Fakültesi Başkanı Harry Ward’ın, Gazi Hoca için söylediği “Prof Gazi Yaşargil mükemmel olmanın somut durumudur.” sözü Amerikan tıp dergilerinde manşet oldu.
Gazi Yaşargil’in yaşamını devam ettirdiği ve ABD Başkanlarından Bill Clinton’ın valilik yaptığı Arkansas Eyaletinin Little Rock şehrinde, buranın en meşhurları neler diye sorulduğunda, “Clinton, Gazi Yaşargil ve Kedi Balığı” cevabı veriliyormuş.
Şimdilerde hayatta ve 96 yaşında olan Ord. Prof. Gazi Yaşargil, geçtiğimiz yıl Mikronöroşirurji kitapları serisinin 7. cildini yayınladı.
Dünyanın yerinden çok sayıda ödüller, fahrî üyelikler, fahrî doktoralar ve profesörlükler verilmiştir.
Ord. Profesör Yaşargil ismi altında Oxford/İngiltere’de, Little Rock/ABD’de ve Pekin/Çin’de mikrocerrahi laboratuvarları; ABD Arkansas Üniversitesinde de “Yaşargil Kürsüsü” kurulmuştur.
İsviçre/Zürih Tıp Fakültesinde Kasım 2014’te “Yıllık Yaşargil Konferansları” başlatılarak, Prof. Yaşargil Hocamızın Doçentliğini aldığı ve uzun yıllar çalıştığı bu üniversitedeki katkıları onurlandırılarak, ismi yaşatılmaktadır.
1975 yılında, ameliyatlara birlikte girdiği Hemşire Dianne Bader-Gibson ile evlenen Gazi Hocamızın Leyla, Ceylan ve Can isminde 3 çocuğu vardır.
2013 yılından bu yana Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Beyin Cerrahisi Bölümünde eşi Hemşire Diana ile birlikte, genç cerrahlar yetiştirmektedir.
Bugün için 96 yaşında olan ve geleceğin doktorlarını ve akademisyenlerini yetiştirmeye devam eden Ord. Prof. Gazi Yaşargil Hocamıza ve ailesine sağlıklı, mutlu ve üretken daha nice yıllar diliyor; ülkemize ve tüm insanlığa katkılarından ve tevazusundan dolayı teşekkürlerimi ve minnet duygularımlarımla birlikte saygılarımı arz ediyorum.
