KOSOVA'DA BİR TÜRK BELDESİ: “MAMUŞA"
Mamuşa Kosova’daki bir Türk kasabasıdır. Kosova’nın güneyinde, Prizren’e 18 km mesafede, Prizren’den ayrılarak oluşturulan yeni bir Belediyedir ve Anadolu’daki herhangi bir kasabadan farksızdır.
Kosova Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan, yaklaşık 24 km2 yüzölçümüne sahip, 7.500-8.000 civarında Türk'ün yaşadığı, Ata yadigarı bir kasabadır Mamuşa. Sanki Anadolu'dan bir kasaba yerinden alınmış, Avrupa'nın orta yerine monte edilmiştir. Bu özellikleri nedeniyle Mamuşa Türkiye ile birlikte anılıyor.
Bunu evlerinde Türk televizyonlarının izlenmesinden, aynı bir Anadolu şehrindeki gibi aralarındaki muhabbetlerinden, Türkiye’deki sair gündemin orada da konuşulmasından, gençlerinin ağırlıklı olarak Galatasaray, Beşiktaş, Fenerbahçe üzerine sohbetlerinden de anlayabilirsiniz.
1389'da, Murat Hühavendigar'ın komuta ettiği ünlü meydan savaşından sonra Kosova, Üsküp Sancağı'na bağlanır.
Mamuşa’nın adının nereden geldiği konusunda değişik rivayetler vardır:
Bunlardan birincisi, 1750'li yıllarda, 1. Mahmut döneminde (1730-1754) Mamuşa büyük bir gelişme yaşarken, Sultan Mahmut döneminde yaşandığı için buraya o dönemde "Mahmut Şah" denildiği, bu söylemin de zamanla Mamuşa'ya dönüştüğü ifade edilmektedir
Diğer bir rivayet, 1808-1839 yılları arasında 31 yıl tahtta kalan 30. Osmanlı Padişahı Sultan 2. Mahmut’a (1808-1839) yönelik olanıdır. Köyün kurulması emrini Padişah 2. Mahmut’un verdiği dikkate alınarak ilk adının Mahmutşah olduğu daha sonra Mamuşa haline geldiği iddia edilir.
Başka bir rivayet ise Prizren Mutasarrıfı Mahmut Paşa’ya ait olanıdır. Mahmut Paşa’nın görev dönemi Mamuşa’nın kuruluş tarihlerine rastlar ve kasabanın adının buradan kaynaklandığı iddia edilir.
Padişah 2. Mahmud bu çevreye hanlar, hamamlar, saraylar, camiler inşa ettirmiştir. O dönemlerde Anadolu’nun orta kesiminden, bir rivayete göre Tokat civarından getirilen Türk ahali ile kasaba meskûn hâle getirilmiştir.
2011’de yapılan nüfus sayımında 5.513 olan resmi nüfusunun, bugünlerde 7.500-8.000 civarında olduğu tahmin ediliyor.
Mamuşa, 2 büyük Türk aşiretinden, 2 büyük Türk obasından oluşuyor aslında: Mazrekler ve Morinalar. Şehrin % 90’ı bu 2 ailenin çocukları, torunları. Geriye kalan % 10 nüfus ise Krasniçler, Şalalar, Bütüçler, Taçlar, vs.
Mamuşa’ın 3 caddesi vardır, isimlerine dikkat edin: Cumhuriyet Caddesi, Asker Yolu Caddesi ve Saat Kulesi Caddesi. İlköğretim okulunun adı Anadolu, lisesinin adı Atatürk’tür Mamuşa’nın.
1992-1995 yıllarında Avrupa'nın orta yerinde yaşanan Sırp katliamı Mamuşa'ya uzanmaya cesaret edememiştir.
NATO müdahalesinden sonra bölgeye yerleştirilen Kosova Barış Gücü'nde görevli Türk askerleri Mamuşa'da konuşlanıyor. Askerlerimiz Mamuşalıların güven kaynağı. Türk askerleri Kosova Fatihi Murat Hüdavendigar'ın Priştine yakınındaki türbesinde de nöbet tutuyorlar.
1998-1999 Kosova Savaşı sırasında 5.000 nüfuslu kasaba, 45.000 civarında Arnavut’u evlerinde misafir ederek Sırplardan korumuşlardır.
Hemen hemen her evde Türk bayrağı bulunan kasabada herkes Türkçe konuşur, Türk televizyon kanallarını izler.
Balkanlara Anadolu’nun değişik yörelerinden gelerek yerleşen Evlad-ı Fatihanın torunlarından Tokat’lılar önce Nistra’ya sonra Mamuşa’ya göç etmişler.
Kültür ve sanat bakımından en zengin şehirlerinden biri olan Tokat’tan gelenler, Mamuşa’yı kısa zamanda abad ederek insanların rahat yaşamaları için maddi manevi bütün ihtiyaçlarını temin ettiler.
Mamuşa’nın Türklüğü hakkında hiçbir tereddüt yoktur. Bu konuda Vermiça Raif şu ifadeyi kullanır: “Mamuşa Köyü’ne gelince orada yaşayan halkın hepsi Türk’tür. Çünkü onların kökenleri ve gelişleri Anadolu’dandır.”
Mamuşa’ya Türk kültürünü taşıyan Tokat’lılarn bir kısmı Balkan savaşları sırasında tekrar Anadolu’ya göçmüş, bir kısmı da orada kalarak varlıklarını devam ettirmişlerdir. Asırlarca bu kalışta ve bölge halkıyla beraber yaşama noktasında bugün de Mamuşa’da varlığını sürdüren Türk kültür ve sanatının önemi büyüktür.
Anadolu’nun bağrından, Tokat’tan kalkıp Kosova’nın şirin köyü Mamuşa’yı kuran atalarımız sorumluluk bilincinde bu bölge insanına hizmet etmiştir.
Mamuşa toprakları tarıma elverişli olduğu için halk geçimini çoğunlukla tarımdan sağlıyor. Her geçen gün artan seralar günümüz teknolojisinden de faydalanılarak genişletiliyor.
Mamuşa’da Mamuşa Belediyesi tarafından yaptırılan Çanakkale Şehitliği Anıtı bulunuyor. Anıt, Mamuşa’dan Çanakkale Savaşı’na giden askerleri temsil ediyor. Ayrıca bir de park alanı bulunuyor. Bu park yeri Ankara, Keçiören Belediyesi tarafından yaptırılmış.
Kasabada Genç Osman adında bir lokanta ve eski Osmanlı Saat Kulesi var. Tabelalar tamamıyla Türkçe. Eski ve yeni olmak üzere iki de cami bulunuyor.
Mamuşa'nın mühim binalarından biri de Mamuşa camisi. 1980'li yıllarda inşaa edilen camii şu an Mamuşa'da faaliyette olan tek ibadethane. Biri büyük, 3 tanesi küçük 4 kubbeden oluşan caminin içi ahşap işlemelerle bezelidir. Balkan ülkelerinde cami karşısında yer alan saat kulesi geleneğini burada da görmek mümkündür.
Mamuşa saat kulesi 1831 yılına tarihleniyor. Kule, Mamuşa`nın tarihî dokusuna sahip en önemli yapıları arasında. Saat kulesinin hemen yanında ise camiye ait olan bir medrese bulunuyor.
Her yıl 23 Temmuz’da geleneksel olarak düzenlenen Mamuşa Domates Festivali oluyor. Festival 2 gün sürüyor.
Kosova’da Türk’ü ve Türkçe dilini yaşatan ve gelecek nesillere aktaran tüm herkese sonsuz tebrik, teşekkür ve saygılarımla!..
