Kahramanmaraş merkezli depremler Türkiye ve Suriye’de büyük bir yıkıma yol açarken, arama kurtarma ekipleri soğuk hava gibi zorlu şartlar yanında dezen-formasyona karşı da büyük bir mücadele ortaya koyuyor. Depremden sonra yapılan yardım çağrılarının önemli bir kısmının doğru olmadığı ve bölgede kaos çıktığı gibi birçok haberin gerçeği yansıtmadığı ortaya çıkmıştı. Daha önce Türkiye’de yaşanan orman yangınları sırasında yapılan sosyal medya operasyonunu ortaya çıkaran İngiliz uzman Marc Owen Jones, bu kez de depremle ilgili dezenformasyonun kaynağına ulaştı.

Gerçeği çarpıttılar

Dijital otoriteryenlik, sosyal medya ve dezenformasyon konularında uzman olan Jones’un, kendi sosyal medya hesabında yayınladığı verilere göre, deprem sırasında farklı ülkelerden açılmış profiller, yaklaşık 30 bin dezenformasyon tweeti gönderdi. Operasyona konu olan hesaplar, depremden önce bazı Batılı ülkelerin konsolosluklarını geçici olarak kapatmasını, yaşanan afetle ilişkilendirerek bu ülkelerin büyükelçilerini depremden önce geri çektiği bilgisini yaydı. Jones, dezenformasyonun en çok Kanada, ABD, İngiltere, Almanya, Belçika, İtalya, Hollanda ve Fransa’yı hedef aldığını ortaya çıkarırken, bu ülkelerin ortak özelliğinin NATO ülkesi olmaları ve Ukrayna’ya en çok yardım eden ülkeler olduğuna dikkat çekti.

HAARP iddiası

İngiliz uzman bot hesapların, bu ülkelerin depremi daha önceden bildiğini ve afetin HAARP (Yüksek Frekanslı Etkin Güneşsel Araştırma Program) teknolojisiyle gerçekleştirildiğine dair dezenformasyon yaptığını da ortaya çıkardı. Söz konusu dezenformasyon operasyonuyla ülkelerin, Ankara’nın, terörle mücadelede verdikleri sözü tutmayan İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliklerine karşı çıkması sebebiyle Türkiye’yi hedef almak için HAARP sistemini devreye soktuğu yalanı yayıldı.

Komplo destekçisi botlar

Jones, oluşturulan sahte profilleri yönlendiren ana hesapları da ortaya çıkardı. Buna göre ortak özellikleri aşı, kapanma ve küreselleşme karşıtı olmaları ve komple teorilerini savunmaları olan @DavidWolfe, @AntonioTweets2, @iluminatibot ve @crankycrab1171 isimli hesaplar, yayılan dezenformasyonda öncü oldu. Söz konusu komplo teorilerini retweet eden ve dolaşımda tutan sahte hesapların en belirgin ortak özelliklerinin Donald Trump destekçisi olmaları ve eski ABD başkanı tarafından sıkça kullanılan MAGA (Make America Great Again) sloganına profillerinde yer vermeleri olduğu belirtildi.

2 ayda oluşturuldu

İngiliz uzman, dezenformasyonu yayan hesapların büyük çoğunluğunun Nisan ve Ekim 2022 yıllarında oluşturulduğunu söyledi. Buna göre, 2006 ve 2023 yılları arasında oluşturulan ve MAGA sloganı kullanan, vatansever görünümlü bütün bot hesapların yaklaşık yüzde 10’u, bu iki ay arasında oluşturuldu. Jones, bu durumun manipülasyon iddialarını sağlamlaştırdığını vurguladı.

Yangın üzerine de çalışmıştı

Katar Hamad Bin Halife Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak da görev yapan Jones, 2021 yılında Türkiye’yi kasıp kavuran orman yangınları sırasında da benzer bir çalışma yapmıştı. İngiliz uzman, “Help Turkey” ve “Global Call” etiketleriyle yapılan paylaşımların gerçek insanlar ve ünlüler tarafından kullanılmakla birlikte, sahte ve bot hesaplar üzerinden yapay olarak yayıldığını ve bu yönüyle bir manipülasyon kampanyasının ürünü olduğunu ifade etmişti.